Over het graf heen regeren na scheiding en bij een samengesteld gezin
Doordenk de consequenties voor uw partner, ex-partner, kinderen en stiefkinderen als je een samengesteld gezin hebt
In de wet zijn vele zaken geregeld over erven. Vaak zien we dat de wetgeving achterloopt op de praktijk. Zeker in ‘ingewikkelde’ situaties waarbij een nieuw gezin wordt samengesteld met bijvoorbeeld een partner met twee kinderen en een nieuwe partner met twee eigen kinderen. Als deze partners met elkaar gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap met elkaar zijn aangegaan wordt door het erfrecht niet automatisch voorzien in hetgeen men zou verwachten. Zaken moeten uitgebreid worden beschreven zodat jullie als nieuwe partners elkaar niet onverzorgd achterlaten, maar de kinderen ook niet tekort doen.
In het kort: waarin voorziet de wet?
Zonder testament bepaalt de wet de volgorde waarin de erfgenamen worden opgeroepen. Er zijn 4 groepen in volgorde van belangrijkheid:
1) echtgenoot/geregistreerd partner en kinderen
2) ouders, broers en zussen
3) grootouders
4) overgrootouders
Zolang er in de eerste groep nog een erfgenaam is, komt de volgende groep niet aan bod.
Moet jouw kind ‘wachten’ op het overlijden van jouw nieuwe partner voordat hij/zij de erfenis in handen krijgt?
In ons voorbeeld waarbij in het nieuwe gezin één van de partners overlijdt, krijg je, zonder testament, te maken met de wettelijke verdeling:
Je nieuwe partner en je twee eigen kinderen krijgen een evenredig deel. In het geval dat jij bijvoorbeeld een huis bezit, wordt het huis verdeeld over deze drie personen. Als één van de kinderen zijn/haar erfdeel zou opeisen, betekent dit in de praktijk dat het huis wellicht verkocht zou moeten worden. Dat zou betekenen dat je partner bij jouw overlijden op straat kan komen te staan. Dit heeft de wetgever willen voorkomen en daarom is in de wet geregeld dat je partner (bij huwelijk of geregistreerd partnerschap) het vruchtgebruik krijgt van de woning en dat je kinderen hun erfdeel na jouw overlijden niet in handen krijgen. Hun erfdeel wordt omgerekend in geld. Dit bedrag is pas opeisbaar bij het overlijden van je nieuwe partner. Jouw kinderen komen dus pas erfrechtelijk aan bod als ook jouw nieuwe partner is overleden.
De situatie is weer anders wanneer jij niet bent getrouwd of geen geregistreerd partnerschap met jouw nieuwe partner heeft. Als jij niet bent getrouwd en wel kinderen hebt en je geen testament hebt gemaakt, dan zijn jouw kinderen de enige erfgenamen en heeft je partner het nakijken.
Gaat de erfenis van mijn vader/moeder naar mijn stiefouder, stiefbroer/stiefzus?
Als jouw nieuwe partner sinds je overlijden het geld heeft opgemaakt, kan het zijn dat voor je eigen kinderen geen of nog maar een kleine erfenis over is. Dat kán voor jouw kinderen onrechtvaardig voelen. Jouw kinderen kunnen zich hierdoor in feite “onterfd” voelen, terwijl dat nooit jouw bedoeling (en wellicht ook niet dat van je nieuwe partner) is geweest. Hetzelfde gevoel van onrecht kan ontstaan als de stiefbroer(s) en/of stiefzus(sen) die nog in huis wonen bij de stiefouder, het erfdeel van je kinderen ‘gebruiken’.
Al deze regelgeving overziend is het heel begrijpelijk dat vele familieruzies ontstaan na het overlijden van een dierbare. Ook vervelende situaties met een kantonrechter komen helaas regelmatig voor. Laat je kinderen en partner niet onverzorgd achter en zorg dat iedereen weet wat daadwerkelijk jouw bedoeling was.
Bespreek creatieve mogelijkheden
Om te voorkomen dat je eigen kinderen moeten ‘wachten’ op het overlijden van je nieuwe partner om hun erfdeel in handen te krijgen, is het bijvoorbeeld mogelijk om een percentage van hun deel van de erfenis in een legaat neer te leggen. Dit moet in een testament geregeld worden. Afhankelijk van de situatie kun je er ook voor kiezen de overwaarde van je huis al op papier te schenken aan je kinderen, die de overwaarde weer lenen aan jou als ouder, waardoor na je overlijden jouw kinderen geen erfbelasting meer hoeven te betalen. Ook kun je met je nieuwe partner kiezen voor het maken van huwelijkse voorwaarden om het vermogen gescheiden te houden.
Doordenk de consequenties en voorkom onbedoelde onprettige situaties na je overlijden
Er zijn vele mogelijkheden, maar even zoveel beweegredenen om het één óf het ander te doen. Iedereen is anders, ieder gezin is anders en ook de mate waarin je de wens hebt voor de ander en voor jouw kinderen te willen zorgen na overlijden. Bespreek hoe je het wilt regelen samen en laat je daarbij helpen door iemand die op de hoogte is van alle ins-and-outs.
Ik kan je helpen om de consequenties te doordenken en ik kan je begeleiden om jouw wensen in een stiefplan te vertalen. Een notaris kan vervolgens sneller en makkelijker aan de slag met het opstellen van een testament waarin jouw wensen vastgelegd worden. Zo weet je zeker dat jouw zaken vooraf grondig hebt besproken met je partner en goed hebt vastgelegd zoals je het ook écht bedoelde.
